Dünyanın Ən Dəyərli Bahalı Daşları

Dünya zəngin sərvətlərlə doludur, amma bəziləri sözün əsl mənasında parlayır. Qiymətli daşlar, min illərdir insanları valeh edən, bəzən güc, bəzən sevgi, bəzən də mistik enerjini simvolizə edən gözəllik nümunələridir. Onlar təkcə zərgərlik məmulatları üçün deyil, həm də sərmayə, kolleksiya və bəzən hətta sehrli inanclar üçün dəyərlidir. Amma sual budur: bu daşlar niyə bu qədər dəyərlidir və hansıları digərlərindən daha üstündür?

Bu yazıda dünyanın ən nadir, ən bahalı və ən arzuolunan qiymətli daşlarından danışacağıq. Hər bir daşın nadir xüsusiyyətlərindən tutmuş, onların bazardakı mövcud qiymətlərinə qədər hər şeyi öyrənəcəksiniz. Əgər siz daş-qaş həvəskarısınız və ya investisiya məqsədilə bu sahəyə maraq göstərirsinizsə, bu məqalə sizin üçün əsl xəzinə olacaq.

Bahalı Daşlar Nədir?

Əslində hər parlayan şey bahalı daş deyil. Bahalı daşlar yerin dərinliklərində milyonlarla il ərzində yüksək təzyiq və temperatur nəticəsində yaranır. Onlar sərt, nadir və əksər hallarda şəffaf olur. Bu daşlar mineral tərkiblidir və onların kristal quruluşu unikal gözəllik yaradır.

Əgər bir şeydən çox az varsa, o, avtomatik olaraq daha dəyərli olur, deyilmi? Bahalı daşların nadirliyi, yəni dünyada az tapılması qiymətinə birbaşa təsir edir. Məsələn, bəzi daşlar yalnız bir ölkədə və ya hətta bir dağın içində tapılır. Bu isə onların eksklüzivliyini artırır.

Daşın dəyərini təyin edən 4 əsas amil var: rəng, şəffaflıq, kəsim və karat (çəki). Bunlara əlavə olaraq mənşə (haradan çıxarıldığı), nadirlik və bazar tələbatı da qiymətə təsir edir. Bəzi daşların rəngi o qədər unikaldır ki, təkcə bu səbəbdən milyonlarla dollara satıla bilir.

Dünyanın Ən Bahalı 16 Daşı

Bahalı daşların sıralaması dəyişsə də, bəzi adlar həmişə zirvədə qalır. Bu daşların hər birinin öz unikal tarixi və xüsusiyyətləri var. Gəlin birlikdə bu möhtəşəm kolleksiyaya nəzər salaq.

Almaz

Almazlar tarix boyunca güc, əbədi sevgi və zəfərin simvolu olub. Qədim Hindistanda “göydən düşən ulduzlar” hesab edilirdi. Romalılar isə almazların tanrılardan gələn hədiyyə olduğuna inanırdı. Hətta bəzi döyüşçülər onları qoruyucu talisman kimi taxırdı. Müasir dövrdə isə nişan üzüyü almazsız təsəvvür olunmur.

Almaz dünyanın ən sərt təbii maddəsidir və Mohs sərtlik şkalasında 10 bal alır. Bu onu həm estetik, həm də praktik baxımdan dəyərli edir. Ancaq sadəcə sərtlik kifayət deyil. Rəngi, şəffaflığı və kəsimi də qiymətə təsir edir. “D” sinifli, yəni tam rəngsiz almazlar ən dəyərlilər sayılır. Həmçinin nadir rənglər: mavi, çəhrayı, sarı və yaşıl almazlar çox bahalı qiymətlərlə satılır.

Dünyanın ən bahalı almazı “The Pink Star” adlanır – 59.6 karatlıq çəhrayı bir gözəllik. 2017-ci ildə Sotheby’s hərracında 71.2 milyon dollara satılıb. Digər məşhur almazlar arasında “Hope Diamond” (ümidsizlik almazı) və “Cullinan” (Kral Tacına qoyulan almaz) var. Bu daşlar təkcə qiymət deyil, həm də mistik gücləri ilə tanınır.

Ruby (Zəfəran Daşı)

Rubylər hər zaman ehtiras, sevgi və güc simvolu olub. Onların qan qırmızısı rəngi insanı bir baxışda valeh edir. Elə buna görə də “qırmızı almaz” kimi də adlandırılır. Ən dəyərli rubylər “pigeon blood” göyərçin qanı rəngi ilə tanınır. Bu ton nadirdir və qiyməti fantastik rəqəmlərə çatır.

Ən keyfiyyətli rubylər Myanmarın Mogok bölgəsindən çıxarılır. Bu bölgə artıq yüzillərlə dünyanın ruby mərkəzi hesab olunur. Birma rubyləri təmizliyi və xüsusi rəng tonu ilə seçilir. 2015-ci ildə “Sunrise Ruby” adlı 25.6 karatlıq Birma rubisi 30 milyon dollara satılaraq tarixə düşdü.

Ruby nadir tapıldığı və rəngi laboratoriya ilə təkrarlanması çətin olduğu üçün çox bahalıdır. Hətta bəzi hallarda rubylər almazdan daha baha qiymətə satılır. Təbii, işlənməmiş rubylər xüsusilə çox qiymətlidir.

Painit

Painit 1951-ci ildə Myanmar-da kəşf olunduqdan bəri dünyada yalnız bir neçə yüz nümunəsi tapılıb. Bu mineral o qədər nadirdir ki, uzun illər boyunca Guinness Rekordlar Kitabında “dünyanın ən nadir daşı” kimi qeydə alınıb.

Painit qəhvəyi-qırmızı rəngdədir və çox yüksək sıxlığa malikdir. Onun kimyəvi tərkibi o qədər mürəkkəbdir ki, yaranma prosesi hələ də tam öyrənilməyib. Bu daşın qiyməti karatına görə minimum 50,000-60,000 dollar təşkil edir.

Painit adını kəşf edən britaniyalı mineralog Arthur Paynin şərəfinə almışdır. Uzun müddət bu daş yalnız elmi kolleksiyalarda saxlanılırdı, ancaq son illər bəzi nümunələri zərgərlik məqsədləri üçün də istifadə olunur.

Sapfir

Sapfir dedikdə çoxları dərhal dərin mavi rəngi xatırlayır. Bu daş saf göy üzünü xatırladan rəngi ilə tanınır və tez-tez sədaqət və hikmət simvolu kimi qəbul olunur. Ancaq Sapfir təkcə mavi olmur, onun çəhrayı, yaşıl, sarı və hətta rəng dəyişən növləri də var.

Ən nadir və bahalı sapfir növü Kaşmir’dir. Bu daşlar Hindistanın Kaşmir bölgəsində 1800-cü illərdə tapılıb və çox az sayda mövcuddur. Onların “məxməri mavi” rəngi və yumşaq parıltısı digər səfir növlərindən fərqlənir. Kaşmir səfirləri kolleksiyaçılar arasında əsl xəzinə sayılır.

Məşhur Britaniya şahzadəsi Diananın nişan üzüyü sapfir daşı ilə bəzədilmişdi və bu daşın populyarlığını daha da artırdı. Həmin üzük indi Kembric hersoginyası Keyt Middltonun barmağındadır. Bu, sapfir daşının həm emosional, həm də iqtisadi dəyərini nümayiş etdirir.

Təbii Daşlardan Hazırlanmış Qolbaqlara Göz At!

Zümrüd

Zümrüdlər bənzərsiz yaşıl rəngə malikdir və bu rəng onların dəyərinin əsas mənbəyidir. Bəzən bu yaşıl rəngdə bir damla mavi və ya sarı ton da olur, bu isə daşın unikallığını artırır. Tarix boyu zümrüdlər kral ailələrinin sevimlisi olub. Kleopatra da zümrüdlərə dərin maraq göstərirdi.

Dünyada ən keyfiyyətli zümrüdlər Kolumbiyada tapılır. Bu zümrüdlər parlaq rəngi və təbii gözəlliyi ilə seçilir. Həm də onların təbii çatları (inkluziya) belə dəyərdən salmır, əksinə, “jardin” adlandırılan bu çatlar daşın orijinallığının sübutudur.

Əgər digər daşlarda çatlar dəyər itkisidir, zümrüddə isə bu bir fərqləndirici xüsusiyyət sayılır. Zümrüd alarkən rəngin zənginliyi və çatların yerləşimi onun bahalılığına əsas təsir göstərir. Əgər daş parlaq və canlı rəngə malikdirsə, bəzi təbii qüsurlar bağışlanır.

Aleksandrit

Bəli, doğru oxudunuz! Aleksandrit daşının işığın növünə görə rəngi dəyişir: gündüz işığında yaşıl, süni işıqda isə qırmızımtıl-bənövşəyi görünə bilər. Bu xüsusiyyət ona “gündüz bir daş, gecə başqa bir daş” adını qazandırıb.

Aleksandrit çox nadirdir. Əvvəlcə Rusiyada tapılıb, daha sonra Şri-Lanka, Braziliya və Tanzaniyada da aşkar olunub. Təbiətində həm gözəllik, həm də elmi gizlilik var. Çünki bu daşın tərkibindəki nadir elementlər ona rəng dəyişmə xüsusiyyəti verir.

Adını Rusiya Çarı II Aleksandrın şərəfinə alıb. Rus aristokratiyasında bu daş uğur və balans simvolu sayılırdı. Günümüzdə isə çox nadir tapıldığı üçün çox bahalıdır və kolleksiya baxımından əvəzolunmaz dəyərə malikdir.

Jadeit

Jadeit, min illərdir Çin mədəniyyətində müqəddəs sayılır. Çinlilər bu daşı “Cənnətin Daşı” adlandırır və onu bədən və ruh arasında harmoniya yaradan bir vasitə kimi qəbul edirlər. Zərgərliyin çoxundan əlavə olaraq jadeit qədim dövrlərdə silah, heykəlcik və dini əşyaların hazırlanmasında da istifadə olunub.

Ən dəyərli jadeit növü “İmperial jade” adlanır. Bu daş dərin yaşıl, parlaq və şəffaf rəngə malikdir. Həddindən artıq nadir olduğu üçün bazarda çox baha qiymətə satılır. Əsl imperial jadeit yalnız Myanmarda çıxarılır və ən yüksək keyfiyyətli jadeitlər adətən müzeylərdə və ya kral kolleksiyalarında olur.

2014-cü ildə jadeitdən hazırlanmış bir boyunbağı “Hutton-Mdivani Necklace” Sotheby’s hərracında 27.4 milyon dollara satıldı. Bu rekord jadeitin nə qədər bahalı olduğunu bir daha sübut edir.

Musgravite

Musgravite 1967-ci ildə Avstraliyanın Musgrave bölgəsində kəşf olunub. Bu daş o qədər nadirdir ki, illər boyunca cəmi bir neçə nümunəsi tapılmışdır. Tərkibində beryllium, maqnezium və dəmir olduğu üçün onun strukturu qeyri-adi və cazibədardır.

Musgravite-in rəngi boz-bənövşəyi, yaşıl və ya tünd boz ola bilər. Sərtliyi yüksək olduğu üçün zərgərlikdə istifadə edilə bilər, lakin tapılması olduqca çətindir. Bu daş həm geoloqlar, həm də kolleksiyaçılar üçün əsl xəzinədir.

Bir karatlıq musgravite daşının qiyməti 35,000–50,000 dollar arasında dəyişir. Ancaq əgər daş tam şəffaf və mükəmməl kəsimə malikdirsə, bu qiymət daha da baha ola bilər.

Taaffeite

Taaffeite ilk dəfə 1945-ci ildə İrlandiyalı zərgər Richard Taaffe tərəfindən tapılmışdır. Maraqlısı odur ki, bu daş ilk dəfə bir zərgərlik mağazasından alınan “spinel” kimi görünən bir daşın analizindən sonra müəyyən edilmişdi. Yəni uzun müddət insanlar taaffeite ilə spinel arasında fərq qoymurdular.

Dünyada çox az sayda taaffeite nümunəsi mövcuddur və yalnız Şri-Lanka, Tanzaniya və Myanmarda tapılır. Bu səbəbdən o çox bahalı daşdır. Taaffeite tünd bənövşəyi, qırmızı və ya açıq lavanda tonlarında ola bilər.

Bu daş həm nadirliyi, həm də tapılma hekayəsinə görə kolleksiyaçılar üçün xüsusi yer tutur. Onun qiyməti karatına görə 20,000 dolları keçə bilər. Elə buna görə də çox az insanın sahib ola biləcəyi bahalı daşlardandır.

Grandidierite

Grandidierite nadir mavi-yaşıl rəngə sahib qiymətli daşdır və 1902-ci ildə Madagaskarda kəşf olunub. Adını fransız alim Alfred Grandidier-in şərəfinə alıb. Onun rəngi dənizin sakit bir guşəsini xatırladır, bu da onu çox arzuolunan edir.

Grandidierite uzun müddət az tanınırdı, lakin son illərdə zərgərliyin və kolleksiya bazarının inkişafı ilə onun populyarlığı artdı. Xüsusilə şəffaf və təmiz nümunələri tapmaq çətin olduğundan, çox bahalıdır.

Əsas çıxış nöqtəsi Madagaskardır, amma Şri-Lanka və Namibiyada da az miqdarda aşkarlanıb. Karatına görə qiymət 20,000 dollara qədər çata bilir.

Serendibite

Serendibite adını qədim Şri-Lanka adından: Serendib-dən götürüb. Bu daş qeyri-adi tünd mavi və ya yaşıl-mavi rəngə malikdir. Gözəlliyi və nadirliyi ilə heyranedicidir.

Əsas tapıntı yeri Şri-Lankadır, lakin son illərdə Myanmarda da tapılmışdır. Bəzi nümunələr o qədər nadirdir ki, karat başına 18,000-25,000 dollar arasında qiymətləndirilir.

Bu daş bazarda nadir rast gəlinir, bu da onu həm kolleksiyaçılar, həm də yüksək səviyyəli zərgərlər üçün çox cazibədar edir. Serendibite həmçinin geoloji strukturu baxımından da maraqlıdır, çünki onun tərkibində bir neçə fərqli mineral mövcuddur.

Qara Opal

Qara Opal qiymətli daşlar arasında ən mistik görkəmə sahib olanlardandır. Onun tünd fon üzərində parlayan rəngləri alovlu bir rəqsə bənzəyir. Bu xüsusiyyət ona “yanan daş” adını qazandırıb.

Dünyanın ən bahalı qara opalları yalnız Avstraliyanın “Lightning Ridge” bölgəsində tapılır. Bəzi daşlarda eyni anda göy, qırmızı, yaşıl və bənövşəyi rənglər görünə bilir ki, bu da onların dəyərini qat-qat artırır.

Opalın əsas dəyəri onun “play-of-color” rəng oyunu effektindədir. Yəni daşın içində işıq o qədər bənzərsiz şəkildə qırılır ki, hər baxışda fərqli bir rəng çaları ortaya çıxır. Bu isə opalın digər daşlardan əsas fərqidir.

Tanzanit

Tanzanit digər qiymətli daşlarla müqayisədə nisbətən yeni bir tapıntıdır. 1967-ci ildə Tanzaniyada kəşf olunmuşdur və adını da buradan alır. Daşın parlaq mavi-bənövşəyi rəngi onu dərhal qiymətli daş bazarının sevimlisinə çevirdi.

Bu daş yalnız bir yerdə: Tanzaniyanın Kilimancaro dağının ətəyində yerləşən Merelani bölgəsində tapılır. Belə coğrafi məhdudluq onun nadirliyini və qiymətini artırır. Ekspertlər hesab edir ki, Tanzanit yataqları növbəti onilliklərdə tükənə bilər.

Tanzanit almazdan sonra zərgərlikdə ən çox satılan ikinci qiymətli daş olub. Onun qiyməti karatına görə 1,000 dollardan başlayır, amma nadir, böyük və şəffaf nümunələr 10,000 dollardan daha baha qiymətə satıla bilər.

Spinel

Uzun illər spinel almaz, ruby kimi digər qiymətli daşlarla qarışdırılıb. Tarixdə bir çox məşhur daşlar, o cümlədən İngiltərə krallığının “Qara Şahzadə Ruby”si əslində spinel olmuşdur. Artıq bu daş öz kimliyini tapıb və qiymətli daşlar arasında layiqli yerini alıb.

Spinel çox geniş rəng çeşidinə malikdir: canlı qırmızı, narıncı, çəhrayı, mavi və bənövşəyi tonlarda olur. Ən bahalı spinel növləri isə “cobalt blue” və “vivid pink” rənglərinə malik olanlardır.

Spinel digər qiymətli daşlarla müqayisədə daha münasib qiymətə malik ola bilər, amma bu onun dəyərsiz olduğunu göstərmir. Əksinə, nadir rənglər və yüksək şəffaflıq onu kolleksiyaçılar üçün son dərəcə cazibədar edir.

Qırmızı Beril

Qırmızı Beril, bəzən “qırmızı zümrüd” olaraq da adlandırılır, çünki tərkibi zümrüd və akvamarindən ibarət olan beril mineralına bənzəyir. Ancaq bu daş inanılmaz dərəcədə nadirdir, bəzi məlumatlara görə, hər 150,000 zümrüdə qarşı yalnız 1 qırmızı beril tapılır.

Qırmızı Beril yalnız ABŞ-ın Utah ştatındakı Wah Wah dağlarında tapılır. Bu da onun nə qədər nadir və bahalı olduğunu göstərir. Onun təbii parlaq çuğundur-qırmızı rəngi heyranedici dərəcədə cazibədardır.

Qırmızı Beril karatına görə qiyməti 10,000-50,000 dollar arasında dəyişə bilər. Əgər daş təmiz, böyük və yüksək keyfiyyətlidirsə, qiyməti milyonlara çata bilər.

Goshenite

Goshenite beril ailəsinin şəffaf növüdür. Adını ilk tapıldığı yer olan Goshen, Massachusetts-dən alıb. Hər hansı bir rəngi olmasa da, bu daş parıltısı və şəffaflığı ilə diqqət çəkir.

Goshenite zərgərlikdə təmiz və saf görünüşə görə seçilir. Astroloji inanca görə isə bu daş insanın zehni aydınlığını və intuisiyasını artırır. Həmçinin onun yazı və fikir axınını gücləndirdiyinə inanılır.

Bəzən goshenite almaz və ya digər şəffaf daşların əvəzi kimi də istifadə edilir. Qiymət baxımından əlverişli olsa da, gözəlliyi və təmizliyi ilə yüksək qiymət qazana bilir.